Alzheimer hastalığı (AH) tedavisinde kullanılan asetilkolinesteraz inhibitörleri ve memantinin etkileri sınırlı olduğundan, son zamanlarda farmakolojik tedaviye ek olarak bilişsel temelli terapiler gibi tamamlayıcı yöntemler üzerinde durulmaktadır. Bilişsel temelli terapiler, bilişsel eğitim ve bilişsel rehabilitasyon şeklinde 2 grupta sınıflandırılmaktadır. Bilişsel eğitim; bellek, dikkat, problem çözme gibi bilişsel işlevleri yansıtan standart bir grup görevi yerine getirmek üzere hazırlanmıştır. Bilişsel rehabilitasyon ise kişinin ailesi ve sağlık görevlileri tarafından duruma özgü gerçekçi hedeflerin oluşturulmasını ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli yolların belirlenmesini amaçlayan kişiye özel bir yaklaşımdır. Uygulama yöntemleri arasındaki farklılıklardan dolayı etkinlik konusunda bazı çelişkiler bulunsa da yapılan çalışmalarda bu tür uygulamaların bilişsel yıkımı azaltmada faydalı olabileceği belirtilmektedir. Ayrıca bu uygulamalarla hastalardaki nöropsikiyatrik belirtilerin ve bakım veren tükenmişliğinin azaldığı ve hem hasta hem de bakım verenin yaşam kalitesinin arttığı gözlenmektedir. Bilişsel uygulamaların hem nöronal iletişim ağı düzeyinde hem de moleküler ve sinaptik düzeyde beyin fonksiyonlarını değiştirebileceği gösterilmiştir. Terapilerin, kişiye özgü, hedef odaklı ve gerçekçi olması önemlidir. Bu uygulamalara, en erken evrede hatta mümkünse normal sağlıklı yaşlılarda başlanmalı, düzenli sosyal etkileşim ve fiziksel aktiviteyle desteklenmelidir. Gerektiği durumlarda farmakolojik tedaviye devam edilmelidir. Bu derlemede, normal yaşlanmadan AH’ye kadar olan süreçte uygulanan bilişsel rehabilitasyon başta olmak üzere bilişsel temelli tedavilerin, biliş, işlevsellik, davranışsal belirtiler ve bakım veren yükü üzerindeki etkinliğinin araştırılması amaçlanmaktadır.

Because of the effects of acetylcholinesterase inhibitors and memantine used in the treatment of Alzheimer's disease (AD) are limited, recently, complementary methods such as cognitive-based therapies in addition to pharmacological treatment are considered. Cognitive based therapies are classified into 2 groups: cognitive training and cognitive rehabilitation. Cognitive training is designed to perform a standard group task that reflects cognitive functions such as memory, attention, problem solving. On the other hand, cognitive rehabilitation is a personalized approach aimed at establishing realistic conditions specific to the situation and determining the necessary ways to achieve these goals by the family and health workers. Although there are some contradictions about effectiveness due to the differences between the methods of interventions, it is emphasized in studies that such cognitive-based reinforcement therapies can be beneficial in reducing cognitive decline. In addition, it is observed that the neuropsychiatric symptoms of the patients and caregivers’ burnout decrease and the quality of life of both the patients and caregivers increase by these interventions. It has been shown that cognitive interventions can alter brain functions both at the neuronal communication network level and at the molecular and synaptic levels. It is important that the therapies are individual, goal oriented and realistic. These therapies should be initiated at the earliest stages of the disease and even in normal healthy elderly, if possible, and should be supported by regular social interaction and physical activity. If necessary, pharmacological treatment should be continued. In this review, it is aimed to investigate the effectiveness of cognitive based therapies, particularly cognitive rehabilitation, on cognition, functionality, behavioral symptoms and caregiver burden in the process from normal aging to AD.